Langs de podia van Nowland

Nu de externe wereld ons minder beleving aanreikt is dit misschien een unieke kans om weer verbinding te maken met onze rijke, altijd veranderende innerlijke belevingswereld? 

 

Meditatie is mijn ‘boomstammetje’ waarin ik mij laat glijden, soms langs steile hellingen en soms in akelige dieptes, maar meestal glij ik met een kinderlijke blik vol dankbaarheid en verwondering voorbij de verschillende ‘podia’ in mijn eindeloze Nowland. 

 

Ik begin met het gewaarzijn hoe mijn lichaam bij het uitzetten van mijn borstkas en het rijzen van mijn buik zich laaft aan alweer een versie lading zuurstof, die in mijn longen vriendschap sluit met mijn bloedcellen, die in ruil hun vervuilde lading afgeven, die mijn longen dan weer zachtjes uitstoten, wat ik voel in mijn dalende buik en borstkas en in de warme luchtstroom langs mijn keel en door mijn neus….

 

Hoe  mijn onvermoeibare hart die zuurstofrijke bloedcellen van mijn voorkamer naar mijn kamer pompt, zeventig slagen per minuut, duizenden liters per dag,  om hun voedende reis aan te vatten door de kilometerslange bloedsomloop: van het stevig stuwen  door de brede slagaders tot de het geruisloos bevloeien van de haarvaatjes, van de kruin van mijn hoofd tot het puntje van mijn kleine teen… In elke vezel ervaar ik de tintelende stroom van voedende, helende energie. 

 

En dat is nog maar één van de honderden (misschien wel duizenden) ‘podia’ op mijn Nowland festival. Er zijn nog maag, lever, nieren, galblaas, lymfeklieren, schildklier, spieren, botten, nagels, haren… die eveneens verbluffende acts opvoeren, om nog te zwijgen van de verhalen, kleuren, emoties, beelden, woorden die zich afspelen op de psychedelische 'main stage' van mijn brein. 

 

Ik maak verbinding met en ga op in het NU, het unieke creatieve moment waarin dit alles zich afspeelt, opnieuw en opnieuw, of ik er nu aandacht aan geef of niet. Hoeveel keer heb ik die ‘beleving’ van mijn levend lichaam niet gemist omdat ik totaal opgeslorpt werd door de belevingen die ik zoek in de buitenwereld, als een rusteloze hond die snuffelend van boom naar boom holt ?

 

Als je denkt dat er in deze Corona tijden niets te beleven valt: think again. 

Wat het gezond verstand betreft...

 

Ik hoor alom virologen, politici, influencers en anderen oproepen om ons “gezond verstand” te gebruiken.

 

Wat men blijkbaar vergeet is dat gezond verstand, net zoals een gezond lichaam, de vrucht is van mentale hygiëne en oefening. Anders gezegd: het vraagt enige inspanning om een “gezond verstand” te ontwikkelen en te onderhouden. 

Het virus heeft aangetoond dat we, niet alleen medisch maar ook mentaal, totaal niet voorbereid waren op wat er nu gebeurt. 

 

In de zomertijd hebben mensen blijkbaar meer zin en tijd om te lezen, zeker nu ook de sociale contacten de komende weken beperkt zijn. Ik kan je van harte het boek aanraden “Meditatie. De blijvende effecten op lichaam, geest en hersenen” van Richard Davidson en Daniel Goleman, twee gerespecteerde wetenschappers met een trackrecord om u tegen te zeggen. 

Op basis van honderden wetenschappelijke studies beschrijven ze hoe we ons verstand (duurzaam) gezond kunnen houden. 

“Ik wil mijn gedachten verzetten.”

Als iemand mij zegt “Ik wil mijn gedachten verzetten” dan zie ik voor mij het beeld van iemand die met stoelen en kasten sleurt om de meubels “te verzetten”. Alleen: die meubels zijn niet weg, ze staat nu even in de hoek of in de kelder. Voor hoelang?

Het tegenovergestelde gebeurt tijdens het mediteren.

Dan ga je de stoelen en kasten niet versleuren of verdringen naar de kelder, je gaat er mee in verbinding. Je kijkt naar het meubilair van gedachten, gevoelens, emoties, lichamelijke sensaties of wat er zich op dat moment aandient. Je herbeleeft misschien hoe dit meubel voor het eerst in je leven verscheen, wat je toen voelde, wie of wat het heeft meegebracht…  Wat er ook opborrelt, je kijkt ernaar maar laat je er niet door meesleuren. Je blijft op je plek in de kamer en je ziet de ruimte onder, boven, achter, voor en opzij van het meubelstuk.

En weet je wat: door het meubelstuk zo openhartig en mild te observeren, krijgt het verhaal dat we er zelf bij vertellen een andere inhoud.

Na de meditatie is het meubel niet weg (dat is het ook niet bij hen die de meubels  verzetten), maar je (her)bekijkt het met een nieuwe, mildere blik en daardoor is je relatie ermee veranderd. Je aanvaardt dat het nu, op dit moment een deel uitmaakt van je leven, een herinnering van wat ooit is geweest. Niet meer, maar ook niet minder.

Een goed bedoelde vriendentip

In alle bescheidenheid meen ik, dankzij Covid 19, minstens 4 dingen geleerd te hebben over ons gedrag.

1. Weinig discipline = je houden aan wat afgesproken is
2. Weinig geduld = ik wil het NU
3. De schoonheid van het verlangen niet meer zien. Ik wil het NU en METEEN
4. De controle drang niet kunnen/willen/durven loslaten.

Laat dat nu net  4 vaardigheden zijn die we oefenen als we keer op keer gedisciplineerd de tijd nemen om geduldig te zitten mediteren en de verveling en verlangens (evengoed als de rust of de vreugde) die zich dan soms manifestèren op te merken en te begroeten met een minzame Mona Lisa glimlach, wetend dat mijn geest toch zijn eigen zin doet en dat ik er verder geen controle over heb, dat niets blijft duren, dat alles voorbijgaat.

The heart is beating, the lungs are breathing and the mind is minding.

Daarom mijn (niet verplicht maar sterk aangeraden) advies ter voorbereiding op de mogelijke tweede covid 19 golf of ter voorbereiding van elke andere ongeplande en ongewenste shit die ieder mens ooit onvermijdelijk op zijn pad tegenkomt, begin met mediteren. Als je zegt daar heb ik geen tijd voor, dan zat je de afgelopen maanden zeker niet op de planeet Aarde.

Als je daarbij de gratis app Insight Timer gebruikt bestaat de kans dat we er mekaar virtueel ontmoeten tussen de ruim 16 miljoen andere gebruikers en de ruim 900 duizend mensen die elke dag inloggen.

I’ll meet you in the space.

Maar wat is dat eigenlijk, mediteren?

Een eenvoudige vraag, waarop het antwoord iets minder eenvoudig is omdat er veel misverstanden bestaan omtrent mediteren én er veel verschillende vormen van mediteren zijn.

Wat het niet is: stoppen met denken, een ontspanningstechniek, een vorm van gelukzalige trance bereiken, een religie…

Mediteren is een training van je mentale spier,
zoals je in de gym je lichamelijke spieren traint.

Zelf beoefen ik mindfulness meditatie, wat een vorm van “inzichtsmeditatie” is.

Je oefent om met een bijzondere vorm van aandacht te kijken naar wat je HIER en NU ervaart. De aandacht is bijzonder omdat hij alert (gericht, niet doezelen of dagdromen), openhartig (ontvankelijk, onbevangen) en mild (onbevooroordeeld) is.  

Tijdens het oefenen zal je merken dat jij je geest continu moet bijsturen om in contact te blijven met die bijzondere vorm van aandacht en niet te verdwalen in mijmeren of piekeren. Als je geest toch afdwaalt (wat hij onvermijdelijk zal doen, want dat is zijn natuur en hij heeft ook al jaren het kot voor hem alleen) dan begeleid je hem vriendelijk en kordaat naar die openhartige ruimte. 

Mark Williams zegt: 

“When you meditate you are in the escort business,
you escort your wandering mind over and over again to the here and now.”

Blijven oefenen is de boodschap. Zo bevrijdend in deze wereld waar berichten van rampen, angst, frustatie, boosheid, wantrouwen via de kieren en spleten van de media je geest besmetten.

Er is vandaag een mooi aanbod van online meditatiecursusen, zoals Mindful Me, aangeboden door Itam.  https://www.mindfulme.be/home.html

Overweldigd door mededogen

In mijn ochtendmeditatie werd ik plots overvallen door een onbehaaglijk gevoel. 

Aanvankelijk flitsen de beelden door mijn hoofd -samen met beklemmende gevoelens in mijn hart- van de honderden mensen die nu op intensive care, waar ook ter wereld, vechten voor hun leven, helemaal alleen, zonder familie of geliefden aan hun zijde. Zoals destijds in de Wereldoorlogen veel gezonde, jonge mensen een eenzame dood stierven in de loopgrachten en bomkraters.  De huidige situatie heeft toch alle kenmerken van een oorlogssituatie: niet? Mobilisatie van medici om naar het front te gaan, stilleggen van het dagelijks leven, mobilisatie van bedrijven om medisch materiaal te produceren, politiepatrouilles alom…

Onbewust sluipt die angst via de deuren en spleten van tv, krant, facebook, radio, twitter mijn leven binnen. Gisteren was ik beginnen luisteren naar de podcast van Björn Soenens vanuit New York. Halfweg gestopt, mijn hart kneep dicht, ik kon het niet meer aan.

Tijdens mijn ochtendmeditatie had ik het gevoel dat ik met elke ademhaling nog meer onrust binnenzoog, alsof de ruimte rondom mij vol zat met besmettelijke mentale pollen. Ik voelde een verlangen om te vluchtten in positieve herinneringen, want mijn vat van mededogen was beklemmend vol. Maar ik vluchtte niet, ik bleef kijken naar die onrust.

Tot langzaam het inzicht kwam: het feit dat dit alles mij zo raakt is omdat ik een mens ben, een sociaal verbonden, levend wezen. Heel langzaam nam de beklemming af, want ik voelde hoe onder dit mededogen (waarvan ik dacht dat het mijn bodem was) nog een diepere laag zat: de levensstroom van mijn ademhaling. Het gewaarzijn van die ritmische beweging van eb en vloed bracht me rust en ruimte, ik dobberde in de oceaan van het leven.

Ik dankte op het einde al mijn mindfulness leraars die mij deze vaardigheid hebben aangeleerd.

Maar ik ga nu toch tijdelijk enkele media kieren en deuren sluiten. De berichten voegen voorlopig niets toe. Even stilte en tijd om te laten bezinken. 

Hier en nu in Corona tijden

De Corona lock-down is een uitgezen kans om te oefenen in het hier en nu aanwezig zijn.

In ons hoofd bestaan er schijnbaar veel verschillende tijden:

-       Wat is geweest

-       Wat had kunnen zijn

-       Wat had moeten zijn

-       Wat zou kunnen zijn

-       Wat ik wil dat het zou zijn

-       …

Onze geest vertoeft graag in de verleden of de toekomstige tijd, zelden in de tegenwoordige tijd. Tot je beseft dat al die herinneringen en plannen zich altijd onvermijdelijk afspelen in de tegenwoordige tijd. 

In werkelijkheid is er maar één tijd: het nu. 

-       Is het toeval dat “nu “in het Frans naakt betekent? Het naakte, zuivere nu, los van verhalen?

-       Is het toeval dat het nu moment in het Engels “the present moment” heet: het nu als een geschenk?

Dat is net één van de essentiële vaardigheden die we aanleren in een mindfulness training: leren omgaan met het zuivere, open nu moment als een geschenk. 

Starten door even te Stoppen: laat de wereld nu maar draaien, dit is even tijd voor mezelf, dit is even tijd met mezelf. Je lichaam even parkeren, de handrem aanhalen door drie keer langzaam en bewust diep in- en uit te ademen.

Om aansluitend te landen in je ademend lichaam, 

-       gewaarzijn van het rijzen en dalen van de buik of de borst, 

-       in- en uitademen als eb en vloed, op het tempo van je lichaam, zonder sturen

-       dankbaar het ritme van het leven ervaren van moment tot moment

En dan als een toeschouwer vanop de tribune zitten en kijken met een openhartige, ontvankelijke, milde blik naar wat er zoals voorbijdrijft in dat nu-moment: plannen, verveling, herinneringen, ongeduld, bezorgdheid, oordelen, beelden, emoties… 

Het is een oefening in zijn (human being), niet in doen (human doing). Doen is streven, verlangen naar iets wat er niet is. 

Doen gaat over dan en daar. Mindulness gaat over hier en nu.

Aanvankelijk zal je denkende geest zich verzetten, dat is normaal. Zelfs mensen die al jarenlang oefenen ervaren in elke meditatie keer op keer de sterke neiging van de geest om te oordelen en veroordelen: dat vind ik goed, leuk, fijn, dat vind ik niet goed niet leuk, niet fijn. Daar wil ik meer van, dat moet blijven, daar wil ik niet van weten, dat moet weg.

Het mooie is dat, door zo gedisciplineerd te blijven oefenen, je een steeds beter inzicht krijgt in de patronen van je geest. Je hoeft die gewoontepatronen niet te volgen: gedachten zijn echt, maar daarom niet persé waar.

En weet je wat: die vaardigheid heeft vaak (ook weer niet altijd) een lekker bijeffect: je wordt er rustiger van, minder beklemd. En dat is heerlijk in tijden van ophokplicht. En dan kan je aansluitend wijs (met meer mededogen en rust) weer verder gaan met de orde van de dag, in je human doing modus.

Quarantaine: vriendschap sluiten met een verwaarloosde bondgenoot.

Ik beken: ik ben bang. Als man van 66 met een medisch dossier dat qua dikte kan concurreren met een uit de kluiten gewassen telefoonboek behoor ik tot de "risicogroep met onderliggende aandoeningen.”

Ik zit nu al bijna drie weken rustig thuis met mijn lieve vrouw.  We komen dagelijks een half uurtje buiten om te fietsen of te wandelen in de buurt. We houden afstand met de medemensen en wassen geregeld onze handen. We wonen gelukkig vlakbij enkele van de mooie natuurparken rond Gent: het landschapspark van Vinderhoute en de Bourgouyen-Ossemeersen. Ook de open ruimte van de watersportbaan is amper tien minuten fietsen van ons thuis.

Ik slaap gewoonlijk vrij goed. Toch is het de afgelopen weken een paar keer gebeurd dat ik ’s nachts plots wakker schiet en een rilling voel in mijn lichaam. Meteen tast ik naar mijn voorhoofd? Zou ik koorts hebben? 

En dan ontvouwt zich – in de duisternis en stilte van de nacht- de rampenfilm in mijn hoofd

Ik lig alleen op de intensive care afdeling, zonder mijn vrouw of familie, snakkend naar adem, druk op de longen, een op hol geslagen hart. Een ervaring die ik twintig jaar geleden al eens meemaakte toen ik in een glazen box lag in de CCU (de hartbewakingsunit) van het OLV Ziekenhuis in Aalst. Rond mijn bed stond een groepje dokters die me bezorgd aankeken: “Mijnheer Van Vooren je hebt een haemathorax: je bent ergens aan het bloeden in je longen, we weten niet waar en ook niet waarom.”

In die tijd was Transcendente Meditatie de enige meditatietechniek die ik kende. Door de persoonlijke mantra die mijn leraar me destijds had geschonken te blijven herhalen slaagde ik er (soms) in om een beetje rust in mijn hoofd te krijgen, maar als dat niet lukte was ik extra droevig.

Inmiddels ben ik al vele jaren vertrouwd met de vipassana of inzichtsmeditatie, die ik via de mindfulness trainingen en retraites heb ontdekt. 

Die aanpak heeft me geleerd om met een stabiele, alerte, openhartige en milde aandacht te kijken naar de verhalen die mijn creatieve geest me als een volwaardig soap scenario schrijver voorschotelt.

Ik begin met contact te maken met mijn lichaam: hoe lig ik hier nu in mijn bed, hoe voelt het contact van de matras, het donsdeken, het hoofdkussen? Hoe voelt mijn adem? Waar in mijn lichaam voel ik die rillingen? Nemen ze toe of nemen ze af of blijven zeg gelijk? Waar voel ik die onrust: in mijn adem, in welke lichaamsdelen en spieren? 

Als ik zo geland ben in het zuiver gewaarzijn van mijn lichaam zet ik in mijn hoofd als het ware een stap achteruit en kijk ik naar de beelden, gedachten emoties alsof ik vanuit een zetel naar een TV scherm kijk. Ik doe geen poging om wat zich op het scherm afspeelt weg te zappen, maar ik blijf het verhaal ook niet voeden, ik zie ook de lege ruimte rondom het scherm. 

Zo ontstaat in mijn hoofd en eigenlijk in mijn hele lichaam
een op ruimte, waarin het TV scherm alsmaar kleiner wordt.

Mijn denkende geest dankt mijn lichaam voor de signalen die het geeft en belooft om die signalen niet extra te versterken met allerlei doemscenario’s. Er is angst en dat is OK. Soms gebeurt het dat mijn lichaam en mijn geest dan wat rustiger worden. Ik benoem dat dan als rust. Soms blijft er onrust en dan benoem ik dat als onrust, maar dan bekeken vanuit het veel ruimer, minder beklemmend perspectief van mijn openhartig bewustzijn. 

De onrust is er nog altijd, minder als een vreselijke Hulk,
meer als een bliep op een radarscherm.

Zo ontdek ik keer op keer die waardevolle bondgenoot die ik in mijn dagelijkse druk-denk-doe-oordeel-veroordeel-modus heb verwaarloosd: mijn zuiver bewustzijn. Die bondgenoot schuilt in elk van ons, het is een onderdeel van ons menszijn, zelfs als je nog nooit een mindfulness training hebt gevolgd. De training biedt je wel de nodige hulpmiddelen om even minutieus en behoedzaam als een archeoloog de bovenlaag van de denkende geest weg te krabben om daaronder je bondgenoot van het zuiver bewustzijn te ontdekken. 

Wat is het mooiste cadeau voor jezelf en anderen?

Ik verklap het je verderop. Eerst even melden dat eind deze maand bij Lannoo/Campus het nieuwe boek verschijnt van Joost Callens, CEO van bouwbedrijf Durabrik. Ik had het voorrecht om urenlang met Joost te praten om de ervaringen, inzichten en plannen na zijn voettocht naar Santiago de Compostela neer te pennen in een boek met als titel: "De zoekende leider, uitnodiging voor een zoektocht naar je kern."

Joost gebruikte zijn maandenlange trektocht om te reflecteren over zijn leven, meestal alleen maar ook regelmatig met gasten die hij had uitgenodigd: zijn coach, zijn meditatieleraar, zijn ouders, zijn zonen, zijn studievrienden en vriendinnen en tenslotte zijn voltallig directieteam.

Zijn vijftigste verjaardag was het ideale moment om even stil te staan en vooruit te blikken. De leidraad bij deze zoektocht was Ikigai, een Japanse wijsheid die zegt dat je kern, je roeping, zich bevindt op het snijpunt waar de antwoorden op vier vragen samenvallen:
- wat doe ik graag, waar word ik nooit moe van?
- wat kan ik goed, waar liggen mijn talenten?
- waar kan ik steun voor vinden of waar kan ik voor betaald worden?
- wat kan ik bijdragen aan de samenleving, de wereld?

Om deze vier fundamentele vragen te beantwoorden is het noodzakelijk dat jij jezelf de tijd gunt om te vertragen en te verdiepen. 

Tijd is het mooiste cadeau dat jij jezelf en anderen kan schenken. 

Tijd is de verrijkende ruimte voor aandacht, aanwezigheid, verdieping en verbondenheid.

Gun jezelf dat cadeau.