Je zelf ontmoeten en ont-moeten

Ik stotter niet en je ziet ook niet dubbel. Elk woord hierboven is bewust gekozen en heeft zo zijn eigen boodschap.

No-self?

Ik schrijf je zelf en niet jezelf, want dit stukje gaat over het zelf, dat psychologisch concept waar je hele persoonlijkheid in schuilt en dat zich aan de buitenwereld manifesteert in de feestverpakking die jij je lichaam noemt. Het zelf met zijn zelfbeeld, zijn zelfvertouwen (of zelftwijfel) zijn zelfkennis (of gebrek eraan) zijn zelfinzicht (of blinde vlekken). Dat zelf ook waarvan de Buddha zegt dat het niet bestaat. (Ik beken dit no-self concept is voor mij een vorm van hogere wiskunde.)

Tijdens de stiltedag onderneem ik een poging om dat zelf te vatten en te begrijpen.

Ik ontdek dat ik er geen greep op heb en dat het zich gedraagt als een sprinkhaan op speed. Het danst nerveus van de ene gedachte naar de andere. Een ontmoeting met je zelf is als een sollicitatiegesprek met een hyperkinetische kandidaat die letterlijk van de hak op de tak springt.

Common humanity

Dan helpt het om te denken aan wat Björn bij de inleiding vertelde over ons “common humanity”: het feit dat de de geest van de Homo Sapiens in rust de neiging heeft om aan zelfkritiek te doen, te piekeren, te plannen, te herinneren. In computertermen: dat is de default status van ons brein.

De raad van Björn: begin met dat ADHD-vlooiencircus mindful op te merken en weet dat jij er verder geen schuld aan hebt dat het zich zo hitsig gedraagt (je bent nu eenmaal een Homo Sapiens). Kijk en luister met mededogen naar jezelf, met dezelfde liefde en hetzelfde begrip zoals je naar een goede vriend (of vriendin) luistert die zijn (haar) hart bij je komt uitstorten. Zo kan jij jezelf bevrijden van die vele moetens die je zelf je voorschotelt en leidt het ontmoeten met je zelf tot een ont-moeten van je zelf.

Tijdloos?

Wat mij zelf betreft: de stapmeditatie is doorgaans mijn minst geliefde onderdeel, zeker als ik in de Bosmans zaal blijf. Uit ervaring weet ik dat het gevaar bestaat dat ik op een bepaald moment loop te suffen als een zombie. De stapmeditatie werkt beter bij me als ik in de open natuur ben, zeker in het prachtige kader van de Stiltehoeve. Deze keer zorgde de frisse oktoberwind ervoor dat ik voortdurend alert bleef. Bovendien genoot ik daarna, tijdens de hele duur van de tweede zitmeditatie, van het zinderende, levendige gevoel in mijn lichaam. Bij de tweede stapmeditatie besloot ik om in de Bosmans zaal te blijven om me te verbinden met de anderen. Om mezelf te motiveren fluisterde ik in gedachten bij de start: “Komaan Erik, ’t is maar 45 minuten.” Ik zag daarbij het beeld van een gesloten, ronde wijzerplaat van een uurwerk. Plots drong het tot me door dat die gesloten kijk op de tijd een verzinsel was van mijn geest: tijd is niet gesloten, tijd vloeit en is eindeloos, dus begon ik gewoon te stappen in die vloeiende tijdstroom met in mijn hoofd een vloed aan vragen zoals: Wat is tijd? Wat bedoelen we als we zeggen: ik heb geen tijd? Of ik heb nog tijd genoeg? Of ik moet de tijd doden? Of de tijd stond stil? De vragen bleven onbeantwoord, maar dat stoorde me niet. Ik moet geen antwoord vinden: het gaat om het ont-moeten, weet je wel.

Forrest Gump

Het was weer een bijzonder inspirerende dag in de Edele Stilte, met een aantal fijne nieuwkomers die zichzelf hebben overtroffen en vast van plan zijn om er de volgende keer weer bij te zijn. Want een ontmoeting met je wispelturige zelf is telkens weer anders. Forrest Gump parafraserend zou ik zeggen: “Your self is like a box of choclates, you never know what you’re gonna get.”