Hier en nu, als niets helpt, wat ga je dan doen?

Deze pittige Zen koan schotelde Björn ons voor bij de start van onze stiltedag, waar we trouwens drie nieuwkomers mochten verwelkomen (welkom Anniek, Nicola en Jeroen in de verreikende en verrijkende wereld van mindfulness). Verder stond er die dag ook nog een quote van Carl Rogers op het menu: 

“Het is een vreemde paradox: dat wat je echt accepteert, verandert.”

Het ging die dag dus over acceptatie. 

Dat is voor veel mensen een prikkeldraadwoord dat weerstand oproept omdat men het associeert met berusting, passiviteit, neerleggen bij- en dat past niet bij onze doe-vecht-cultuur.  Misschien is het beter om te spreken van “erkenning”? Erkenning van de realiteit, van de feiten. 

“Als je vanuit Antwerpen in Brussel wilt komen, helpt het als je erkent dat je nu nog in Antwerpen bent,” zei een wijs man me ooit.

De uitdaging bestaat erin om een onderscheid te maken tussen de feiten en het verhaal dat onze denkende geest toevoegt aan die feiten. Een zeer concreet en hoogst persoonlijk voorbeeld: in mei heb ik een (goedaardige) prostaat operatie ondergaan. (Mijn derde operatie in één jaar tijd, naast het vervangen van de pacemaker en het wegnemen van een niersteen.) Zoals ik door de jaren heen gewoon ben waren er ook deze keer weer een aantal complicaties, waardoor ik dezelfde  maand nog 2 keer op spoed belandde. De meest hinderlijke complicatie is echter de incontinentie. Volgens de chirurg is dit hoogst uitzonderlijk bij dit soort ingreep, maar ik weet inmiddels dat ik een uitzonderlijk lichaam heb ;-)

Bekkenbodemspier training en bio-feedback oefeningen bij de kine zouden misschien kunnen helpen. Dat doe ik nu al 3 maand, met zeer matig resultaat. Het advies van de chirurg bij mijn laatste controle: “Geduld en als het na 1 jaar nog niet is opgelost kunnen we nog altijd operatief ingrijpen.” (Slik).

Leuk vind ik dat allemaal niet, want in zo’n situatie ervaar je onzekerheid, twijfel, moedeloosheid. onmacht. Toch durf ik zeggen dat er vrij goed in slaag om afstand te nemen van mijn denkende geest die me allerlei scenario’s voorschotelt in de stijl van: Waarom ik nu weer? Dat komt nooit meer goed. Ik zal voor de rest van mijn leven klant zijn van Tena men.  

Mijn denkende geest is nu eenmaal een creatieve drama-queen
die er in slaagt om me een ruim repertoire aan zelfbeklag scenario’s voor te schotelen

Mindfulness vaardigheid

Precies op zo’n momenten pluk ik de vruchten van mijn jarenlange mindfulness training.

Mindfulness meditaties zijn een vorm van mind- én brein training. We oefenen om naar de realiteit te kijken zoals ze is (Wat is er hier nu?) én om ons bewust te zijn van onze relatie met die realiteit (Welke oordelen, opinies en verhalen vertellen we erbij?) Dat zijn de beide vleugels waarmee een mindful mind als een vlinder door het leven fladdert.

Mindfulness Paradox

Als we er dan in slagen om met een openhartige, minzame ingesteldheid te kijken naar de realiteit en de kettingreactie van sensaties, gedachten en emoties in ons lichaam en onze geest dan zorgt net deze bijzondere toestand van bewustzijn ervoor dat de ervaring zelf veranderd. Dat is de paradox waar Rogers naar verwijst. Wat je echt accepteert veranderd. 

In mijn beleving komt er dan ruimte, keuzevrijheid en rust. 

Mindful brein

En er is een bonus, want als we die vaardigheid voldoende regelmatig trainen, versterken we bovendien de neurologische verbindingen in ons brein. Die herbedrading is zelfs zichtbaar op een breinscan. Zoals de neuroloog Richard Davidson al overvloedig bewezen heeft. (*) Dat heet neuroplasticiteit: door ons denken (mind) kunnen we ons brein veranderen. In de medische literatuur zegt men: “what fires together, wires together”. Daardoor versterken we op termijn (nogmaals, het vraagt training en discipline) onze acceptatie vaardigheid en onze empathische vaardigheid, tegenover onszelf en de anderen. 

Het blijft een verdomd moeilijke vaardigheid om te trainen, omdat ze zo haaks staat op wat onze denkende geest ons graag voorschotelt: rust in plaats van onrust, ruimte in plaats van beklemming, stilte in plaats van lawaai. De Stiltedag in Damme is dus niet louter een dag van relaxatie, maar ook van “werken”. Het is voor een buitenstaander wellicht moeilijk te geloven dat we, net door gewoon stil te zitten en zeer bewust te stappen, ons aandachtsvol bewust worden van onze drukke geest, en zodoende het hierboven beschreven proces op gang brengen.

Kortom: acceptatie wil niet zeggen dat ik mij slaafs neerleg bij mijn incontinentie. Ik blijf trouw elke gelegenheid benutten om mijn bekkenbodemspier te trainen. Maar ik laat me zo weinig mogelijk  ontmoedigen of op sleeptouw nemen door de drama queen in mijn brein. Hier en nu is dat enige wat ik kan doen. En als er tranen komen ben ik dankbaar voor de wijsheid van mijn lichaam dat mijn droefheid begrijpt.

Zin om ook te komen trainen? 

De volgende Stilte-als-kompas-dag is gepland op 25 oktober. Benieuwd wat Björn ons dan zal voorschotelen. Aanmelden via www.itam.be
(*) Zie het nieuwe boek "Altered traits" van Richard Davidson en Daniel Goleman.

De verheerlijking van het extremisme

Ik doel hierbij ik niet op het moslim- of enig ander religieus extremisme, want dat wordt doorgaans in de reguliere media niet verheerlijkt. Ik richt mijn woordpijlen op het prestatie-extremisme dat in mijn beleving begonnen is met een programma zoals Tomtesteron en nu vrij gemeengoed geworden is bij diverse zenders.

Spektakelhoer

Afgaande op de trailer past het nieuwe programma met Koen Wouters ”Over Winnaars”  in de reeks van dit prestatie-extremisme. Ik beken, ik heb het volledige programma niet bekeken, want het tenen-krullend effect van de trailer was voor mij geen aanmoediging om dit gezwoeg 45 minuten lang te aanschouwen. 

Je kent ongetwijfeld het verhaal: Moeder Theresa Koen volgde Hannelore Vens, een meisje dat door een vreselijk ongeval (life is a bitch, sometimes, but not all of the time) haar beide benen verloor en die met twee kunstbenen Machu Picchu wilde bereiken en daar ook in geslaagd is. Dat levert ongetwijfeld spectaculaire beelden op en televisie is nu eenmaal een spektakelhoer. Bovendien is televisie de hedendaagse versie van la Massabielle, de grot waarin het eenvoudige herderinnetje Bernadette destijds de Maagd Maria zag verschijnen. Op televisie verschijnen zorgt voor een even impactvolle heiligmakende status. (Er is op deze wereld veel minder veranderd dan we vaak denken.)

Straatleurders

Bovendien vond het programma een verlengstuk in een soort moderne Heilige Processie, waarbij een stoet Q-music dj’s voor dag en dauw live-on-air mensen op straat overviellen om geld te schenken zodat Hannelore de extreem dure prothese zou kunnen kopen. Goed dat de burgemeester van Oostende niet in de buurt was. Die heeft toch de oorlog verklaard aan straatleurders? Een verbod dat hij tijdelijk opschort de dag dat politici beginnen belletjetrek doen of je aanklampen op de markt, waardoor je weet dat er weer verkiezingen in het verschiet liggen. Een stem ronselen heeft nu eenmaal een hoger maatschappelijk belang dan geld ronselen.

Ik twijfel er niet aan dat Hannelore een extreem zware inspanning heeft geleverd. Maar dat doen dagelijks duizenden, ja zelfs miljoenen mensen. Denk maar aan de stakkers (vaak vrouwen en kinderen) die kilometers moeten stappen op een lege maag om water te halen en die dan nadien met die loodzware last ook nog moeten terugkeren. Of zij die lijdzaam aan een ziekenhuisbed gekluisterd liggen, getroffen door een van de vele pijnlijke, verwoestende ziektes die een mens nu eenmaal kunnen treffen en voor wie een wandeling op de  gang een onbereikbare droom is, los nog van een reis naar het verre Peru.

Ik twijfel er niet aan dat het medeleven van Koen oprecht is. Wat ik wel ik betwijfel is of hij bereid zou zijn dezelfde inspanning te leveren als er geen cameraploeg aanwezig was om zijn moeder Theresa status te bestendigen. De duizenden verpleegkundigen en andere zorgverleners in de revalidatiecentra of op de kankerafdeling zijn ook inspirerende coaches, maar dan zonder een geile mediatroep in hun kielzog.

Saaie televisie

Laat ons asjeblieft ophouden met het verheerlijken en uitvergroten van het prestatie-extremisme. Veel van het ongenoegen en welzijn van de Westerse mens ligt in het feit dat wij kick-verslaafd zijn: een nog beter restaurant, een nog betere job, een nog betere vakantie, een nog beter festival, nog, nog, nog. Dit nooit-genoeg-syndroom zorgt dan wel voor genotspieken, maar die moeten steeds hoger en verder gaan, waardoor de dalen tussendoor steeds dieper en duisterder worden. Zijn dat niet de gebruikelijke kenmerken van elke verslaving?

Voor mij is het best een extreme daad als ik mij vredig kan verzoenen met de ondragelijke lichtheid van het bestaan. Alleen: dat is maar saaie televisie.

Ik bouw rustig verder aan mijn ark van NOA

Soms wordt het me echt teveel: de stortvloed aan bedreigingen, beledigingen en brutaliteiten die de media via alle mogelijke speleten en kieren over mij uitstorten. Het belachelijke, uitdagende en gevaarlijke haantjesgedrag van dat “joenk” in Noord-Korea, de tenenkrullende gebedstonde van de schijnheilige predikanten in the Oval Office, de bekvechtende partijleiders op televisie, de exhibitionistische egotrippende “zie-hoe-gelukkig- ik-ben” Fakebookberichten van mijn “vrienden” en de ranzige “kijk-hoe-belangrijk-ik- ben” opiniekeutels op Twitter

Ik heb daarom beslist om de komende maand enkele van deze digitale riolen tijdelijk af te sluiten. Ik wil de vrijgekomen tijd gebruiken om rustig verder te bouwen aan mijn Ark van NOA: oefenen om te kijken met Nieuwsgierige Openhartige Aandacht.

Nieuwsgierig

Onderzoekend, kijkend vanuit verschillende perspectieven, met de drie Plato-vragen in het achterhoofd: Is het waar? Is het nuttig? Is het niet kwetsend?

Openhartig

Met minzame mildheid, zoveel mogelijk mijn vooroordelen uitsluiten of minstens erkennen als vooroordelen.

Aandacht

Aandacht geven vraagt tijd, bijgevolg is mijn aandacht is niet onbeperkt. Het is wel het mooiste geschenk dat ik mijn geliefden kan aanbieden. Ik wil daarom zeer bewust omgaan met dit schaarse, waardevolle goed.  Aandacht geven terwijl ik, zoals Thich Nhat Hanh aanraadt, in gedachten fluister: “liefste, ik ben hier nu voor jou.” Omdat ik ervaar dat deze Nieuwsgierige Openhartige Aandacht niet alleen mezelf maar ook mijn medemensen deugd doet.

Dankzij mijn ark van NOA blijf ik overeind, niet enkel in de vloed-momenten, waarbij ik spontaan omhooggestuwd wordt op de pieken van genot, maar evenzeer in de eb-momenten waarop twijfel, weemoed en verdriet mij overvallen. Zo heb ik geleerd dat een mens nooit gelukkig kan zijn als hij voortdurend vlucht in steeds nieuwere, intensere verslavende kicks en hij niet geduldig, roerloos kan samenzijn met pijn, onzekerheid en verdriet.

Onderhoudsbeurten

Zoals elk schip heeft ook mijn Ark van NOA voortdurend nood aan onderhoud. Van het kleine onderhoud van enkele tientallen minuten elke dag tot het meer ingrijpende onderhoud tijdens de zes wekelijkse Stiltedagen die ik alvast voor de komende twaalf maanden verwachtingsvol in mijn agenda heb aangekruist.

Misschien tot dan, in Damme?

Meer info: zie www.itam.be