Aan wie geef jij de regie van je emoties?

De liefdevolle vriendelijkheid of metta-meditatie is een standaard oefening in de meeste mindfulness trainingen. Gewoonlijk breng ik deze oefening in de laatste sessie. Mocht je er niet vertrouwd mee zijn: de essentie is het oefenen en versterken van je empathisch vermogen. Empathie voor jezelf (want vaak zijn we zelf onze strengste criticus) en voor de  anderen (tot en met de mensen met wie je in onmin leeft). Dat gebeurt door via visualisatie gevoelens van liefdevolle vriendelijkheid op te wekken en als een zachte golf te laten uitdijen, beginnend met de personen dicht bij jou en zo verderaf en dan terug tot bij jezelf. Daarbij spreek je in stilte de wens uit dat die persoon veilig mag zijn, gezond, vrij van pijn en lijden.

Ik weet dat een aantal mensen zich daarbij onwennig voelen omdat ze deze oefening eerder als gekunsteld ervaren. Wellicht heeft dat te maken met het feit dat ze nu zelf in de regisseursstoel zitten. En dat zijn ze niet gewoon. Ik van mijn kant voel me dan weer onwennig als ik zie hoe heel veel mensen hun geluk (of hun verdriet) laten bepalen door het feit dat een roedel verwende miljonairs  er al of niet in slaagt om een lederen bal tussen twee palen te shotten.

En als je denkt dat het opwekken van die emoties via visualisatie geen effect heeft op je brein, je gemoed en meer algemeen op je gedrag: waarom besteden bedrijven wereldwijd dan miljarden euro’s aan reclame om er voor te zorgen dat hun merk een plaats krijgt in je hoofd en bij voorkeur in je hart als een “love mark”?

De Dalai Lama heeft overschot van gelijk wanneer hij zegt dat de wereld er heel anders zou uitzien als alle kinderen zouden leren mediteren. En mediteren heeft niets te maken met het aanpraten van een of andere religie. Het is de ultieme vaardigheid waarbij de homo sapiens leert om zijn krachtigste orgaan beter te benutten voor het welzijn van allen. 

En, hoe is het met jouw Pi gesteld?

Excuus voor deze schijnbaar vrijpostige vraag. Het gaat hier niet om je pipi, wel om het bijzondere getal Pi (). Björn Prins (of moet ik zeggen: professor Prins?) gebruikte in zijn inleidende lezing aan de start van onze Stiltedag dit getal als metafoor voor het herkennen van patronen. 

Het bijzondere is dat bij elke cirkel de verhouding tussen de diameter en de omtrek altijd uitkomt bij het getal pi. Een getal dat eindeloos doorgaat na de komma en waar geen logische structuur in te herkennen valt. 

Wetenschappers hebben ontdekt dat er ook in de golvende wolk van de duizenden dansende spreeuwen bij valavond een vast patroon te herkennen valt, dat men kan omschrijven aan de hand van drie parameters.

Patronen herkennen

Zo is het ook met onze geest: eens wij de stilte toelaten (op zich al een moedige daad) ontdekken we onvermijdelijk bepaalde patronen in onze geest. Het zijn die patronen die ons leven aansturen. Die patronen zijn op zich noch goed of slecht: het gaat erom dat jij ze herkent en ze bekijkt als een neutrale observator. Dan heb je de ruimte en de vrijheid om te zien of die patronen je helpen of  je net remmen.

Druppelsgewijs

Dat doen we door onze geest aan het mindfulness infuus te leggen en druppelsgewijs tot inzicht te komen.

Druppelgolf 1 is het stoppen en landen met behulp van de focus op de ademhaling in de zitmeditatie of de beweging van de voeten in de stapmeditatie, om de geest te concentreren en scherper te stellen. Dat kan zorgen voor de nodige rust en ontspanning. Uit ervaring weet ik dat dit geen lineair proces is. Soms komt de concentratie snel, soms wordt ze voorafgegaan door onrust en woelingen. Discipline is het ordewoord: niet opgeven, maar blijven terugkeren.

Eens dit stadium bereikt is er een soort “breekpunt” om dan druppelgolf twee toe te laten: het blijven kijken, mild en zonder oordelen om op die manier inzicht te krijgen in de patronen en de processen in je geest. Bij mij was er het terugkerend patroon van het ervaren van mijn lichamelijke beperkingen. Ik ben nu eenmaal geboren met te korte spieren, waardoor ik onmogelijk in de elegante, edele lotushouding kan zitten zoals de andere Metanoia Fellows rondom mij, waardoor ik ook moet passen bij de yoga oefeningen en waardoor ik in de stapmeditatie niet op blote voeten kan lopen, maar wel bij elke stap de pijn ervaar van mijn hardnekkig hielspoor (gevolg van een te korte achillespees). Hielspoor waarvan de mogelijke behandelingen (bv. electroshocks) beperkt zijn door mijn pacemaker en andere dan weer risicovol zijn door mijn bloedverdunners.

Soms stond het  wenen me nader dan het lachen. Was dat wenen een patroon van zelfbeklag? Is mijn leven echt zo beperkt zoals dat patroon mij voorhoudt? Door te blijven kijken, opnieuw en opnieuw, zag ik een ander patroon opborrelen (een andere wolk vrolijk dansende spreeuwen) waarvoor ik dankbaar ben: mijn creatieve, scheppende geest. Ik ervoer de vreugde van mijn nieuwe boek waar ik na maanden werken naar uitkijk en dat op 14 oktober aan de pers voorgesteld zal worden. Ik zag opnieuw het cadeau dat ik heb gekregen van de 22 mensen met kanker die hebben meegewerkt, een cadeau dat ik op mijn beurt mag doorgeven aan (hopelijk) veel andere mensen.

Dan was ik klaar voor de derde groep druppels: dan kon ik luidop (in mijn gedachten) JA schreeuwen, de beperkingen accepteren en loslaten, de bevrijdende ruimte ervaren en dankbaar genieten van mijn scheppende geest.

Dank aan Björn voor zijn inleiding in de Hogere Wiskunde van Mindfulness. Dank aan de andere Metanoia Fellows (nieuwkomers en oudgedienden): wat mij betreft is ons nieuwe Stilte Schooljaar mooi gestart. Zeker ook door de verrijkende dialoog aan de vooravond over de balans tussen kracht en kwetsbaarheid. En natuurlijk door het heerlijke septemberweer, waardoor de Stiltehoeve een ware Tuin van Eden was.

Ik voelde me als een kleine druppel op het Muntplein

Silence for Peace: dat is hopen dat je voldoende vrijwilligers vindt die bereid zijn om drie dagen en drie nachten, in blokken van vier uur, in stilte te mediteren op het Muntplein. En om bovendien zoveel mogelijk toevallige passanten te overtuigen om er even bij te komen zitten. Een ambitieus initiatief van een groepje sterk geëngageerde medemensen. Bedoeld om een statement te maken omdat er in deze hectische, verwarde wereld een grote nood is aan verstilling en verdieping, in plaats van geroep en gescheld. Stilte om te luisteren. Luisteren als fundament van een echte dialoog. Een dialoog als voorzet tot verzoening en verbinding. 

Een druppeltje olie

Samen met enkele Itam-collega’s heb ik afgelopen vrijdag vier uur “gezeten” en ik voelde me als een druppeltje daar op het Muntplein. Een cynicus zal wellicht zeggen: een druppel op een hete plaat die sissend verdampt voor hij in het niets verdwijnt. Zelf voelde ik me eerder als druppeltje olie in de haperende maatschappelijke machine. Vier uur lang voelde ik me omringd door een twintigtal andere oliedruppeltjes plus af en toe enkele passanten die er solidair even bij kwamen zitten en op die manier bewezen dat je ook zonder woorden mensen kunt raken.

Chaos 

Aanvankelijk was er meer chaos in mijn hoofd dan op het plein. Het is nu eenmaal een bijzondere ervaring om midden het stadsgewoel op een druk plein te gaan zitten met je ogen gesloten, wetend dat je onvermijdelijk bekeken wordt door passanten. Het gevoel te weten (of te denken) dat je begluurd wordt is best bijzonder. In het begin was ik me bewust van het verlangen om mijn ogen af en toe eens te openen en te spieken. Door me er bewust van te zijn, ebde dat verlangen spontaan weg. Wat bleef was het ongelooflijke palet aan diverse geluiden. Een waarlijk klankschilderij ontvouwde zich in mijn hoofd: het getik van hoge hakken, het geratel van de wieltjes van een kinderwagen, het gebrom van een motorfiets, het gegiechel en gekwetter van mensen, het gekrijs van spelende kinderen, het geloei van de sirenes van de hulpdiensten, het gedreun en gepiep van de machines op de bouwwerf vlakbij en –hoera, hoera- vanaf drie uur: de vrolijke kermismuziek van de carrousel even verderop op het plein.

Uitdijende geest

Het is een verrijkende ervaring om op te merken hoe je geest, als je hem bewust observeert en verder met rust laat door hem niet voeden met oordelen, opinies of vragen, spontaan uitdijt in quasi concentrische golven beginnend met een sterke concentratie op je lichaam en je ademhaling, tot het lijfelijk bewust zijn van de mensen die naast je zitten, tot het ervaren van de hierboven beschreven geluidsgolven, tot het bewust zijn van de ruimte en de openheid van dit plein en deze stad, het hart van Europa, tot het bewust zijn dat op dit eigenste moment ver weg (en geestelijk zo nabij) in Syrië, honderdduizenden medemensen in onrust en angst leven, om dan weer te landen in de ritmische beweging van het ademend lichaam.

Ondeugende Knipoog

Ik heb mijn zitsessies opgedeeld in blokjes van 30 minuten, afgewisseld met 15 minuutjes langzaam stappen rond de stiltezone en –om kwart na drie- een kopje espresso op het terras van brasserie de l’Opéra, met zicht op de stiltezone. Ik hoorde hoe een paar jonge meisjes aan de ober vroegen wat er daar gebeurde. Waarop de man, in gezapig Brussels-Frans antwoordde: “Ze zitten stil voor de vrede, hoewel ik betwijfel of dat veel zal helpen. Och ja, het is een manifestatie zoals een andere.” En met een ondeugende knipoog voegde hij er aan toe: “Ik probeer in elk geval om niet teveel lawaai te maken.” 

Een simpele oefening in bewust- betekenisvolle tussenruimte- zijn

Meestal zijn we doorheen de dag bij bewustzijn. Dat betekent nog niet dat we ook bewust zijn. Die minuscule witruimte  tussen bewust en zijn staat voor een wereld van verschil.

Bewust zijn is een actieve, gerichte handeling. Tijdens het SLOW’en oefenen we een bijzondere kwaliteit van bewust zijn, namelijk openhartig en mild. Dit in tegenstelling met wat ik het CO-bewustzijn noem: concluderend en oordelend. 

De meest eenvoudige SLOW-oefening is je bewust te zijn van je ademhaling. 

Dat kan door aandachtig te observeren waar jij je ademhaling kan voelen in je lichaam. Vaak is dat in de beweging van de buik of de borstkast of in het voelen hoe de lucht tussen de lippen, over de tong in en uit je keel stroomt of in de subtiele beweging van de neusvleugels. Via je ademend lichaam ervaar je zeer tastbaar de kostbare levensenergie.

Het lijkt een banale, zelfs wat saaie oefening. 

Tot jij beseft dat in die ene inademing,  in dat ene moment, je volledige leven vervat zit. Je verleden en je toekomst. Als die ene inademing die je nu bewust ervaart er niet zou zijn, zou er ook geen leven meer zijn. Geen herinneringen en geen verwachtingen.

Verwelkom de voedende zuurstof, die gretig opgenomen wordt door de duizenden longblaasjes, om je bloed te voeden met zuurstof en alle cellen, van het puntje van je kleinste teen tot het puntje van je neus, te voorzien van levensenergie. 

Door je bewust te zijn van dit proces, ervaar jij ten volle de mysterieuze intelligentie van het leven. 

Verwelkom daarna ook deze uitademing, die je lichaam zuivert en bevrijdt van de afvalstoffen van het levensproces. Ook dit moment omvat je hele leven. Verwijl tenslotte dankbaar in het korte rustmoment tussen het uit- en inademen. Het moment waarop je lichaam ontvankelijk wacht op de komst van de volgende ademhaling.

Dit moment van bewust zijn, zelfs al duurt het maar een paar ademtochten, ervaar ik als een verrijkende en verfrissende oase midden  deze hectische wereld.

PS Denk aan de woorden van Jon kabaal-Zinn: "Als jij je ademhaling saai vindt, dompel je hoofd dan onder in een emmer water. Na enkele minuten zal je ontdekken he boeiend je adem wel is." 

Ben jij een innernemer?

Ik heb een afwijking: boekendrift. 

Elke boekhandel maakt bij mij een quasi onweerstaanbare drang wakker om er binnen te stappen. Ik kom er zelfden buiten zonder een boek in de hand. Ik vind het zalig om te flaneren tussen de boekenrekken, mij daarbij laten leiden door mijn nieuwsgierige ogen, tot mijn blik spontaan halt houdt, aangetrokken door een titel of een beeld.

Zo ben ik vorige week toevallig binnen gestruind  in een boekenwinkel in Hulst. Mijn oog viel op een klein, dun boekje met als titel: “Maak werk van je leven. Een inleiding in innernemerschap”. Het speelse woord “innernemerschap” (mijn spellingchecker blijft hardnekkig proberen om er ondernemerschap van te maken) en het feit dat de tweede n in dat woord tegendraads in spiegelbeeld stond, deed me beslissen om het boekje naderbij te bekijken. (En uiteindelijk ook te kopen.)

Ik citeer uit de rugtekst: “Innernemerschap is van binnen naar buiten werken. De innernemer is het deel in jezelf dat risico’s durft te nemen, dat bereid is om het onderscheid tussen werk en leven van binnenin op te blazen. Het stuk in je dat er naar verlangt om je diepste drijfveren je dagelijkse leven te laten doordrenken.“

Het boek is opgebouwd rond drie korte, krachtige B-woorden: Bevraag, Belichaam, Bevrijd.

“Door je verlangen te blijven bevragen, belichaamd beslissingen te nemen en uiteindelijk jezelf te bevrijden van grip te willen houden op de uitkomst, maak je de ultieme promotie tot innernemer.”

Verder staat op de backcover een foto van de auteur, Geertje Cauwenbergh, in een dynamische pose. Met de mouwen opgestroopt lijkt het alsof ze, in een ware Cassius Clay-stijl, haar beide vuisten naast haar hoofd houdt om de strijd aan te gaan met het leven, maar het kan evengoed zijn dat ze gewoon de kraag van haar jasje rechtzet. Wat het ook is, de foto benadrukt dat Greetje van aanpakken weet. Dat doet ze bovendien met een brede glimlach.

Ik heb die zaterdagnamiddag het boekje (92 blz) in één ruk uitgelezen, op het terras van Paviljoen ’t Schor in Paal (Zeeuws-Vlaanderen) met een rustgevend wijds uitzicht op het land van Saeftinghe en de Schelde. Een plekje dat ik je - net zoals het boekje van Greetje - echt kan aanraden.

Hierna maar enkele van de vele zinnen die ik in het boekje heb aangestreept. (Ik lees altijd met een pen of potlood bij de hand. Zo kan ik me bij een tweede lezing laten leiden door de gemarkeerde passages.) Het boekje is echter zoveel rijker dan wat ik hier kan weergeven.

Voorwoord

• Innernemerschap betekent namelijk je werk niet langer zien als time-out van het ‘echte leven’, maar juist als de zaaigrond waar je diepste ethische en spirituele overtuigen tot bloei kunnen komen.
• De bedrijfsvoering van de innernemer wordt gekenmerkt door onvoorwaardelijke hartelijkheid.
• Innernemers ontlenen hun succes niet aan bombarie en macht, maar aan openheid en overgave.
• Innernemer zijn voelt kwetsbaar, onzeker, relevant, open en levendig. Ik zou niets anders willen.

Bevraag

“Wijsheid is wat werkt.” 

Clarissa Pinkola Estés

• Sta even stil bij die woorden werk - veelbetekenende pauze - en leven.
• Het liefste wil ik mijn leven ervaren als één geheel. Zonder time-outs in het echte leven.
• Voor een innernemer zijn er geen breaks van het echte werk.
• Maakt dat van mijn leven een sprookje? Helaas niet.
• Een innernemer volgt haar passie niet, maar neemt haar mee.
• Een innernemer bevraagt niet alleen wat ze doet, maar ook hoe ze het doet.

Belichaam

Krijgerschap is de bereidwilligheid om te voelen. 

Susan Piver

• Inmiddels weet ik dat emoties meer met op hol geslagen gedachten te maken hebben dan met voelend vermogen; voelen is zintuigelijk heel dichtbij en heel simpel.
• Herhaaldelijk maak ik de vergissing te veronderstellen dat als ik iets uitdenk en begrijp, ik het ook begrepen heb in de diepere zin.
• Innernemerschap is durven uitstijgen boven de schijnveiligheid van je gedachtenwereld.
• Volgens recent onderzoek duurt een emotie, gevoeld in je lichaam, gemiddeld zo’n anderhalve minuut. Anderhalve minuut! Maar door er verhalen en argumenten en redenen en vingerwijzingen aan toe te voegen kan die anderhalve minuut een uur gaan duren, een week of soms zelfs een leven lang.
• Jezelf bevrijden uit het harnas van je gedachtenwereld herstelt je voedend vermogen. Het herstelt je lichaam als bondgenoot.
• Contact maken met de directe ervaring van je leven, in plaats van het verhaal erover, maakt een gigantisch verschil.
• De schakelaar omzetten van ‘bedenken’ naar ‘belichamen’ is simpel en iets wat je zelf kunt aanleren.

Bevrijd

Er zijn slechts twee manieren om je leven te leven: doen alsof niets een wonder is, en doen alsof alles een wonder is. Ik geloof in de laatste manier. 

Albert Einstein

• De derde stap in innernemerschap is de ultieme tijdbesparende techniek. Hij houdt in dat je jezelf bevrijdt van de illusie dat je je leven moet of kunt beheersen. 
• Het recept van je leven is ondoorgrondelijk. Je hebt nooit alle informatie. (…) Terwijl we dit conceptueel weten, is het opvallend hoeveel tijd we besteden aan het toch proberen de werkelijkheid naar onze hand te zetten.
• Wetenschappers zijn het erover eens dat het universum -ons thuis- voor 85 procent bestaat uit donkere materie. De innernemer gaat echter een relatie aan met die 85 procent van de werkelijkheid. 
• Geen uren zitten bakken in een harnas, maar je bevrijden uit je zompige gedachtenwereld en figuurlijk naakt rondrennen in de wilde rivier van je directe, lichamelijke ervaring. Flirten met het ongelofelijke mysterie waar je deel van uitmaakt, in plaats van het te ontkennen of negeren.

De geschiedenis spreekt voor zich: bereid zijn om voor schijnveiligheid te betalen met het opofferen van medemenselijkheid is de transactie die het donkerste uit ons menselijk arsenaal naar boven haalt. 

Meer op haar blog: www.WorkingYourLife.com