Het fijne aan biologen –en in het bijzonder de ethologen die het dierlijk gedrag bestuderen- is dat zij ons regelmatig met de neus op de naakte feiten drukken: dat wij mensen maar een van de vele schakels zijn in het dierenrijk.
Het grote blauwe ei
In zijn inleidende beschouwingen bij de start van onze eerste Stiltedag van het nieuwe jaar had Björn het over verlangen als een van de vijf bekende hindernissen. Om te illustreren dat verlangen een genetisch ingebakken kenmerk is, vertelde hij over een experiment van de bekende Nederlandse etholoog en Nobelprijswinnaar Niko Tinbergen. Die had in het nest van een bepaalde vogelsoort (waarvan ik de naam niet onthouden heb) naast de eigen blauwe eieren, een extra groot blauw geschilderd ei gelegd. Het diertje negeerde zijn eigen eieren en het stak al zijn energie in dat ene grote blauwe ei. Zelfs al was het ei zo groot dat het diertje er constant afgleed, dan nog bleef het verwoede pogingen doen om er bovenop te blijven zitten. Een werkelijk belachelijk schouwspel, voor wie het vanop afstand bekijkt.
Hoeveel blauwe eieren liggen er niet in ons nest, waar we ons wanhopig aan vastklampen waardoor we de kleinere eitjes uit het oog verliezen? Hebben wij de vaardigheid om net zoals een etholoog vanop afstand, mild en openhartig, te kijken naar onze verlangens? Zonder er meteen door meegesleurd te worden?
Natuurlijk is de mens er, dankzij zijn denkende geest, in geslaagd om veel van zijn verlangens waar te maken. Verlangen of ambitie is de motor van onze vooruitgang. De uitdaging bestaat erin om de balans te bewaren en te weten wanneer we de teugels van het verlangen wat moeten vieren (wat ruimte moeten geven) en wanneer we de teugels wat strakker moeten aanhalen.
Een onbeheerst brandend verlangen kan niet alleen veel pijnlijke brandwonden veroorzaken bij onze medemens en onze planeet, het kan ook onszelf van binnenuit opbranden. Het heet niet voor niets een burn-out.
Matiging klinkt zo mak, zo passsief.
Toch is net het beoefenen van matigheid een hele uitdaging, wat veel meer zelfbewustzijn en zelfbeheersing vraag dan het blind nahollen van je ambitie. Ik vrees dat de hele wereld de komende jaren flink wat brandwonden zal oplopen door de egocentrische, ruwe en ongecensureerde ambitie van één man met in zijn kielzog een al even genadeloze roedel multimiljonairs. We moeten een Nobelprijs instellen voor de persoon die erin slaagt om de Donald één dag stil te krijgen. Ik vrees echter dat “the greatest jobs president that god ever created” er niet zou in slagen om één dag in stilte met zichzelf in dezelfde kamer te zitten. Zijn ego is immers zo kamerbreed dat er geen ademruimte meer over blijft.
Ik had het voorrecht om één van de tien medemensen te zijn die er wel in slaagden om een dag samen in stilte door te brengen. Met vallen en opstaan hebben we onze vaardigheid getraind om met wijsheid om te gaan met de blauwe eieren in ons nest.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten