Je zelf ontmoeten en ont-moeten
Ik stotter
niet en je ziet ook niet dubbel. Elk woord hierboven is bewust gekozen en heeft
zo zijn eigen boodschap.
No-self?
Ik schrijf
je zelf en niet jezelf, want dit stukje gaat over het zelf, dat psychologisch
concept waar je hele persoonlijkheid in schuilt en dat zich aan de buitenwereld
manifesteert in de feestverpakking die jij je lichaam noemt. Het zelf met zijn
zelfbeeld, zijn zelfvertouwen (of zelftwijfel) zijn zelfkennis (of gebrek
eraan) zijn zelfinzicht (of blinde vlekken). Dat zelf ook waarvan de Buddha
zegt dat het niet bestaat. (Ik beken dit no-self concept is voor mij een vorm
van hogere wiskunde.)
Tijdens de
stiltedag onderneem ik een poging om dat zelf te vatten en te begrijpen.
Ik
ontdek dat ik er geen greep op heb en dat het zich gedraagt als een sprinkhaan op
speed. Het danst nerveus van de ene gedachte naar de andere. Een ontmoeting met
je zelf is als een sollicitatiegesprek met een hyperkinetische kandidaat die
letterlijk van de hak op de tak springt.
Common humanity
Dan helpt
het om te denken aan wat Björn bij de inleiding vertelde over ons “common
humanity”: het feit dat de de geest van de Homo Sapiens in rust de neiging
heeft om aan zelfkritiek te doen, te piekeren, te plannen, te herinneren. In
computertermen: dat is de default status van ons brein.
De raad van
Björn: begin met dat ADHD-vlooiencircus mindful op te merken en weet dat jij er
verder geen schuld aan hebt dat het zich zo hitsig gedraagt (je bent nu eenmaal
een Homo Sapiens). Kijk en luister met mededogen naar jezelf, met dezelfde
liefde en hetzelfde begrip zoals je naar een goede vriend (of vriendin) luistert
die zijn (haar) hart bij je komt uitstorten. Zo kan jij jezelf bevrijden van die
vele moetens die je zelf je voorschotelt en leidt het ontmoeten met je zelf tot een
ont-moeten van je zelf.
Tijdloos?
Wat mij zelf betreft: de stapmeditatie is doorgaans mijn
minst geliefde onderdeel, zeker als ik in de Bosmans zaal blijf. Uit ervaring
weet ik dat het gevaar bestaat dat ik op een bepaald moment loop te suffen als een
zombie. De stapmeditatie werkt beter bij me als ik in de open natuur ben, zeker
in het prachtige kader van de Stiltehoeve. Deze keer zorgde de frisse
oktoberwind ervoor dat ik voortdurend alert bleef. Bovendien genoot ik daarna, tijdens
de hele duur van de tweede zitmeditatie, van het zinderende, levendige gevoel
in mijn lichaam. Bij de tweede stapmeditatie besloot ik om in de Bosmans zaal
te blijven om me te verbinden met de anderen. Om mezelf te motiveren fluisterde
ik in gedachten bij de start: “Komaan Erik, ’t is maar 45 minuten.” Ik zag
daarbij het beeld van een gesloten, ronde wijzerplaat van een uurwerk. Plots
drong het tot me door dat die gesloten kijk op de tijd een verzinsel was van
mijn geest: tijd is niet gesloten, tijd vloeit en is eindeloos, dus begon ik
gewoon te stappen in die vloeiende tijdstroom met in mijn hoofd een vloed aan
vragen zoals: Wat is tijd? Wat bedoelen we als we zeggen: ik heb geen tijd? Of
ik heb nog tijd genoeg? Of ik moet de tijd doden? Of de tijd stond stil? De
vragen bleven onbeantwoord, maar dat stoorde me niet. Ik moet geen antwoord
vinden: het gaat om het ont-moeten, weet je wel.
Forrest Gump
Het was
weer een bijzonder inspirerende dag in de Edele Stilte, met een aantal fijne
nieuwkomers die zichzelf hebben overtroffen en vast van plan zijn om er de volgende
keer weer bij te zijn. Want een ontmoeting met je wispelturige zelf is telkens
weer anders. Forrest
Gump parafraserend zou ik zeggen: “Your self is like a box of choclates, you
never know what you’re gonna get.”